Warmia

WARMIA, kraina w dorzeczu Łyny i Pasłęki.
Pierwotnie na terytorium Warmii, wzdłuż Zalewu Wiślanego zamieszkiwało plemie Warnów.
Około 1237 -1242 Warmia została podbita przez Krzyżaków.
W 1243 z ziem Warmii utworzono dominium warmińskie, ustanowione przez Papieża. Wkrótce nazwa dominium przyjęła się dla całej Warmii.
Władzę wtedy nad tymi terenami sprawowali biskupi warmińscy i kapituła warmińska.
Ostateczne granice Warmii określone zostały w 1375 roku, ze stolicą w Braniewie, a od 1341 w Ornecie, a od 1350 w Lidzbarku Warmińskim.
1/3 terytorium dominium warmińskiego stanowiło również część kapituły katedralnej we Fromborku.
Wielu biskupów warmińskich zasłużyło się dla polskiej kultury. M.in. J. Dantyszek, S. Hozjusz, M. Kromer, I. Krasicki. Kanonikiem fromborskim był również Mikołaj Kopernik
Od XVII wieku biskupu używali tytułów książąt biskupów warmińskich.
Formalnie biskupi sprawowali władzę niezależnie ale w rzeczywistości zależni byli od Krzyżaków.
W XIII wieku zaczęła się kolonizacja niemiecka, a w XIV wieku osadnictwo mazowieckie, drobnej szlachty i chłopstwa, podobnie jak na Mazurach.
W 1466 roku warmińskie dominium, zwane też księstwem warmińskim lub po prostu Warmią, weszło w skład Rzeczpospolitej i tradycyjnie uznawano je za część Prus Królewskich, zachowało również pewien rodzaj samodzielności.
W 1772 roku dominium warmińskie przestało istnieć wraz z I rozbiorem Polski. Znalazło się w zaborze pruskim.
Mimo germanizacji Warmiacy zachowali więź z Polską. Od 1886 roku wydawali "Gazetę Olsztyńską", która popierała tworzenie stowarzyszeń polskich.
Po I wojnie światowej 11.VII 1920 roku przeprowadzono na Warmii, Mazurach i Powiślu plebiscyt. W efekcie Warmia pozostała w granicach Niemiec.
1 IX 1939 roku Niemcy zlikwidowali całkowicie polskie organizacje na Warmii, osadzając wybitnych działaczy w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
Od 1945 roku Warmia należy do Polski.